Even vooropgesteld: er zijn niet of nauwelijks Nederlandse kledingmerken die bewust kiezen voor kinderarbeid. Maar de kans dat het voorkomt in je keten is best groot. Misschien niet in de fabriek die jouw kleding maakt, maar eerder bij een onderaannemer, bij de katoenpluk of in de weverijen. Daarvoor ben je verantwoordelijk, sinds 2011. Toen is in de nieuwe OESO-richtlijnen afgesproken dat bedrijven aansprakelijk zijn voor de gehele productieketen. Van begin tot eind.

Leer je keten kennen

Maar hoe weten bedrijven welke schakels allemaal betrokken zijn in de keten? Meestal is niet bekend waar de stoffen vandaan komen, laat staan waar de katoen geplukt is. Het oplossen van kinderarbeid begint dan ook bij het leren kennen van je keten. Dit vergt ‘due diligence’: onderzoek  naar de risico’s in de gehele productieketen.

Stel dat je wat tegenkomt? Hoe ga je daarmee om? Kinderen zomaar de fabriek uit sturen is geen oplossing. Dat is te simpel en verandert de situatie niet. Kinderarbeid is het gevolg van armoede, gebrek aan goed onderwijs en een lokale overheid die geen toezicht houdt. De kans dat weggestuurde kinderen naar nog slechtere fabrieken gaan, op straat gaan zwerven, de prostitutie ingaan of lijm gaan snuiven is groot.

Makkelijk gezegd

Hoe los je zo’n complex vraagstuk toch netjes op? Producten met kinderarbeid verbieden is gemakkelijk gezegd, maar niet erg realistisch en weinig ondersteunend voor bedrijven die met dit probleem worstelen. Het is beter om aansluiting te zoeken bij gebiedsgerichte programma’s die naar het ‘hele systeem’ kijken rondom kinderarbeid, zoals de ‘Kinderarbeidvrije Zones’ van de Stop Kinderarbeid Coalitie.

Een kinderarbeidvrije zone is een gebied – bijvoorbeeld met textielfabrieken – waar lokale autoriteiten, werkgevers, leerkrachten en ouders samenwerken om alle kinderen (geleidelijk) uit het werk te halen en naar school te brengen.

Verder is het belangrijk om de leeftijd van nieuwe medewerkers te (laten) controleren, zodat er geen nieuwe kinderarbeidgevallen bijkomen. Ook het betalen van een leefbaar loon zorgt ervoor dat het minder noodzakelijk is om kinderen te laten bijdragen aan het gezinsinkomen. Dat betekent misschien ook dat wij als consument iets meer moeten betalen voor de kleding.

In het Convenant Duurzame Kleding spreken partijen af om:

1. samen met leveranciers onderzoek te doen naar kinderarbeid  in de volledige productieketen;
2. een herstelbeleid op te stellen waarbij de kinderen weer toegang krijgen tot (beroeps)onderwijs;
3. bij te dragen aan kinderarbeidvrije zones;
4. de leeftijden goed te checken bij de werving van textielarbeiders en;
5. geen prijsdruk uit te oefenen op leveranciers en onderaannemers die mogelijk bijdraagt aan kinderarbeid.

Daarnaast wordt verkend of een fonds kan komen waarbij bedrijven op basis van 50/50-financiering ondersteuning kunnen krijgen bij herstelprojecten.

Samen sterk (keteninitiatieven)

• Naast het deelnemen aan de Stop Kinderarbeid Coalitie zijn er gebiedsgerichte initiatieven waarbij je kunt aansluiten, zoals in Turkije waarin Coolcat en WE Fashion samen met de Fair Labor Association (FLA) onderzoeken of kinderarbeid voorkomt in de diepere schakels van de kledingketen.
• Een ander voorbeeld van samenwerkende kledingmerken is het Duitse Textilbündniss met deelnemers als Adidas, Aldi, C&A, Esprit, Hugo Boss, Lidl, Otto, Primark, Puma, Vaude en meer dan 150 andere merken.
• Verschillende keteninitiatieven controleren op kinderarbeid, zoals Fair Wear Foundation (FWF); SA8000, BSCI en Fairtrade International.
• Lokale vakbonden zijn vaak goed geïnformeerd over kinderarbeid en de juiste aanpak daarbij. Ze hebben vaak een partnerschap met FNV of CNV die verder kunnen helpen met contacten.
• In Bangladesh is UNICEF een initiatief gestart onder de naam ‘ Children’s Rights and the Garment Industry in Bangladesh’.

Goede voorbeelden

• G-star heeft een eigen stichting waarmee het merk kinderen en jongvolwassenen beroepsopleidingen biedt.
• Cordaid zamelt geld in om kinderen weer naar school te krijgen. Bedrijven kunnen meedoen.
• Coolcat heeft in 2015 een Community Day Care and Learning Centre opgericht in Bangladesh, waar kinderen worden opgevangen en leren terwijl hun moeders werken. 

Direct aan de slag

• Check je keten op kinderarbeid met behulp van bestaande onderzoeken en rapporten en de ILO Child Labour Guidence Tool for Business.
• Unicef heeft een childrens rights and business atlas met een wereldkaart boordevol data in relatie tot industrieën en kinderrechten.
• Check de risico’s in je productieketen op mvorisicochecker.nl of de human rights checker.
• Lees het verhaal van een undercoverjournalist van de BBC in Turkije.
• Lees de tips van kinderen in productielanden aan bedrijven.
• Vijf Berlijnse kinderen hebben in het kader van de Fashion Revolution-campagne gesolliciteerd voor een baantje bij de bekende kledingketens in hun stad. Ze werden niet aangenomen. Waarom onze leeftijdgenoten in India dan wel? Bekijk hun filmpje.
• Verder lezen kan met de dossiers kinderarbeid van MVO Nederland, GIDRD en ILO.
• Stop Kinderarbeid presenteert de foto-expositie #ONCE met indrukwekkende beelden van een kinderarbeidvrije zone in Oeganda, gemaakt door fotograaf Jimmy Nelson, t/m 27 november gratis te bezoeken in Hutspot conceptstore, Van Woustraat 4 in Amsterdam.

Zij doen al mee

Lijst van bedrijven die het Convenant Duurzame Kleding en Textiel hebben getekend.

Ik meld me aan voor het Convenant Duurzame Kleding!

Michiel van Yperen is netwerkmanager Textiel bij MVO Nederland . Sinds 2007 werkt Michiel bij MVO Nederland als senior projectmanager Internationaal MVO. Vóór MVO Nederland was hij betrokken bij MVO-verbeterprojecten in de textielsector in China en was mede-auteur van de MVO-toolkit China. In China is zijn MVO passie ontstaan omdat de Chinezen bij uitstek MVO vanuit de business case benaderen en de P van profit voorop zetten. Naast China heeft Michiel milieuprojecten bij bedrijven uitgevoerd in ondermeer Mongolië, Chili, Costa Rica en de VS.

Dit is het vijfde artikel in een reeks van negen verhalen over het Convenant Duurzame Kleding. Het eerste stuk ging over dierenwelzijn, het tweede over chemicaliën, het derde over circulaire mode, het vierde over veiligheid op de werkvloer en het vijfde over leefbaar loon.