De wereldwijde mode-industrie is de afgelopen 35 jaar gegroeid tot een goed geoliede ‘fast fashion’-machine waarin jaarlijks nu twee biljoen euro omgaat. Het is naïef te denken dat je zo’n industrie gemakkelijk kunt veranderen. Controles zijn slechts symptoombestrijding. Uitbuiting, milieuvervuiling, kinderarbeid en andere misstanden zijn de logische uitkomsten van het heersende lineaire ‘take-make-waste’-model. Daarin is de voortdurende zoektocht naar de laagste inkoopprijs het belangrijkste concurrentiemiddel.

Een heel ander verdienmodel

Als het gaat om preventie van zulke problemen, heb je een ander economisch model nodig: de ‘circulaire economie’. Daarin streven ondernemers naar ‘reduce-repair-reuse-recycle’: gebruik minder grondstoffen, repareer of hergebruik waar mogelijk en hergebruik grondstoffen als een product is afgedankt. Dit model kan het antwoord zijn op de belangrijkste obstakels voor verduurzaming van de kledingsector: versplintering van productieketens en een gebrek aan transparantie over arbeidsomstandigheden in lagelonenlanden.

Samenwerking is een noodzakelijke voorwaarde voor de circulaire economie. Als je grondstoffen uit producten op een rendabele manier wilt hergebruiken, moet iedereen in de keten op elkaar ingespeeld raken: grondstoffenproducenten moeten vezels en garens leveren die rendabel te recyclen zijn; designers moeten producten ontwerpen die gemakkelijk te ontleden zijn; kledingmerken en retailers moeten inzamelsystemen verzinnen die consumenten willen gebruiken.

Circulair en fair hebben opvallende overeenkomsten

In een lineaire economie dient elke ondernemer in de keten zijn eigen belang. In de circulaire economie moeten ondernemers hun werkprocessen op elkaar afstemmen en rekening houden met elkaars economisch belang. Versplintering en ondoorzichtigheid maken plaats voor samenwerking en transparantie. Dat is de eerste voorwaarde voor het voorkomen van misstanden als uitbuiting en milieuvervuiling. Het verbaast daarom niet dat de modemerken die wél goed presteren in het onderzoek van Rank a Brand, bekend staan om hun vergaande recyclinginitiatieven. De circulaire economie en betere arbeidsomstandigheden gaan hand in hand.

Michiel van Yperen, netwerkmanager Textiel bij MVO Nederland