We horen het steeds vaker: hoe kan kleding zo goedkoop zijn? Een groeiende groep consumenten heeft een dubbel gevoel bij de lage prijzen van veel kledingstukken in de winkel. Hoeveel verdienen ze eigenlijk in die kledingfabrieken ver weg?

Veel modemerken betalen het wettelijk minimumloon in de landen waar ze produceren. Dat klinkt goed, maar dit is nog iets anders dan een leefbaar loon. Vaak is het wettelijk minimumloon te weinig om maandelijks van rond te komen. Een leefbaar loon is een salaris waarmee een textielarbeider in zijn basisbehoefte kan voorzien – en dat van zijn of haar gezin.

Het verschil tussen een minimum loon en een leefbaar loon hangt af van het land. In landen waar de lonen heel laag zijn, gaat het om een paar tientjes (in euro’s) per maand extra. Het effect daarvan kan groot zijn. Met een leefbaar loon hoeft een textielarbeider bijvoorbeeld niet meer stelselmatig over te werken om een bestaansminimum te verdienen. Ook het risico op kinderarbeid wordt kleiner.

Leefbaar loon is een complex onderwerp. Soms zijn minimumlonen in theorie hoog genoeg, maar worden deze in de praktijk niet uitbetaald. En wat als het ene merk wel een leefbaar loon betaalt en de ander niet? Het wordt snel een afschuifspel van verantwoordelijkheden waarin de textielarbeider uiteindelijk aan het kortste eind trekt.

In het Convenant Duurzame Kleding streven modemerken ernaar om in 2020 een leefbaar loon te betalen aan iedereen in de productieketen. Een goed gesprek met leveranciers hierover is het begin. Maar kledingmerken moeten zich ook aansluiten bij keteninitiatieven, samenwerken met andere merken die bij dezelfde fabriek inkopen en erop toezien dat het meerbedrag ook echt terechtkomt bij de textielarbeiders.

Klinkt ingewikkeld? In het volgende overzicht lees je welke merken al een leefbaar loon betalen en hoe ze dat regelen.

 SAMEN STERK (KETENINITIATIEVEN)

• Er zijn verschillende leefbaarlooninitiatieven die bedrijven voorzien van advies en tools. De belangrijkste zijn:
  • Fair Wear Foundation (FWF) met hun Living Wage Portal;
  • SA8000 en het daaraan gelieerde iseal alliance;
  • het Asian Floor Wage programma;
  • het Action Collaboration Transformation (ACT) programma en de toepassing daarvan Industriall;
  • en Fairtrade International.

Ze hebben allen leefbaar loon als een van de thema’s en werken met rekenformules om een leefbaar loon te berekenen (zie ook ‘aan de slag’).

• Lokale vakbonden zijn vaak goed geïnformeerd over de lonen in eigen land en hebben soms programma’s waarbij meerdere merken aangesloten zijn. Ze hebben vaak een partnerschap met FNV of CNV die u verder kunnen helpen met contacten. De bonden werken ook samen met FWF en Solidaridad aan een gezamenlijke aanpak.

 INITIATIEVEN VAN MODEMERKEN

• Continental Clothing hanteert een fair-share premium. Zij omzeilen het ‘mark up pricing system’ door per kledingstuk 1 euro apart te houden voor arbeiders van de fabriek. Dat geld wordt direct onder de arbeiders verdeeld als een soort bonus.
• JUX betaalt niet alleen leefbaar loon, ze bieden hun werknemers in hun vaste fabriek in Nepal ook vaste salarissen zodat ze in tijden met lage productie een normaal maandsalaris verdienen.
• MYOMY is na de start in 2007 bekend geworden als een van de eerste succesvolle duurzame tassenmerken. Alle medewerkers in de fair trade-gecertificeerde ateliers in India verdienen een leefbaar loon.
• Re-5 produceert fair trade kleding voor mannen, vrouwen en kinderen. Naast eerlijke lonen wordt gebruik gemaakt van biologisch katoen en wordt afgedankte kleding ingezameld voor hergebruik.
• Joline Jolink is een klein modelabel dat veel zorg heeft voor de makers van de kleding en een realistische prijs berekent aan klanten. Dat laatste kan door schakels uit de toeleveringsketen te schrappen die kleding onnodig duur maken.
• H&M introduceerde een Fair Wage Roadmap en heeft de strategie dat alle leveranciers een leefbaar loon betalen aan hun werknemers. Het vraagt wel continue dialoog en samenwerking met fabriekseigenaren.
• Dat is ook wat Expresso Fashion doet. Bijkomend voordeel: de kwaliteit en leveringszekerheid van de producten gaat omhoog. Dankzij het leefbaar loon wordt gewoon beter werk afgeleverd.
• Ook G-Star werkt met leveranciers waarmee ze een langdurige relatie hebben. Vaak al meer dan 10 jaar. Dat leidt tot veel vertrouwen, wederzijdse verantwoordelijkheid voor elkaar en goede arbeidsomstandigheden. De fabrieken waarmee G-star werkt zijn dan ook met naam en adres te vinden in hun manufacturing map.
• Een soortgelijke map heeft het Amerikaanse modelabel Everlane onder het motto ‘radical transparancy’. Een ander Amerikaans merk met dezelfde ethische principes en de nadruk leggend op ‘livable wages’ is Symbology.
• Claudia Straeter werkt met leefbaar loon, maar verdeelt ook gedragen kleding onder vrouwen in Oekraïne die onder de armoedegrens leven. Andere merken die actief meedenken over het toepassen van leefbaar loon zijn We Fashion, Jolo fashion en Bemontex.

 DIRECT AAN DE SLAG

• Check de risico’s in je productieketen op mvorisicochecker.nl of de human rights checker.
• Check de lonen in verschillende landen met de Wage Ladder Tool van FWF. Het is een benchmark waarin per land staat wat het minimumloon is en wat een leefbaar loon zou moeten inhouden. Let op: inloggen is gratis na het achterlaten van contactgegevens. Daarna duurt het twee dagen voor je inzage krijgt.
• Check de score van merken op het gebied van MVO met de Kledingchecker of met rank-a-brand.
• Andere lijsten die hier inzicht in geven zijn de Wage indicator met lonen per land en de fair wage method van het Fair Wage Network.
• FWF biedt via hun fair wage portal naast de wage ladder ook allerlei blogs, informatie en rapporten.
• Verder lezen kan met de dossiers leefbaar loon, samenwerken en transparantie en het dossier op GIDRD.

 ZIJ DOEN AL MEE

• Lijst van bedrijven die het Convenant Duurzame Kleding en Textiel hebben getekend.
• Ik meld me aan voor het Convenant Duurzame Kleding.

Dit is het vijfde artikel in een reeks van negen verhalen over het Convenant Duurzame Kleding. Het eerste stuk ging over dierenwelzijn, het tweede over chemicaliën, het derde over circulaire mode en het vierde over veiligheid op de werkvloer.

^{Fotocredit: ILO in Asia and the Pacific (CC BY-NC-ND 2.0).}

Dit artikel verscheen eerder bij MVO Nederland

Michiel van Yperen is netwerkmanager Textiel bij MVO Nederland . Sinds 2007 werkt Michiel bij MVO Nederland als senior projectmanager Internationaal MVO. Vóór MVO Nederland was hij betrokken bij MVO-verbeterprojecten in de textielsector in China en was mede-auteur van de MVO-toolkit China. In China is zijn MVO passie ontstaan omdat de Chinezen bij uitstek MVO vanuit de business case benaderen en de P van profit voorop zetten. Naast China heeft Michiel milieuprojecten bij bedrijven uitgevoerd in ondermeer Mongolië, Chili, Costa Rica en de VS.