De recyclingprogramma’s bij H&M, C&A en Marks & Spencer. De leasekleding van MUD Jeans, Filippa K en Dutch Spirit. De kledingbibliotheken in Amsterdam en Utrecht. Het zijn allemaal initiatieven die passen binnen de transitie naar een circulaire economie. Een groot deel is ontstaan in Nederland.

Kopen, gebruiken en afdanken is in dit systeem voorbij. In plaats daarvan verhuren producenten  artikelen om ze uiteindelijk weer te gebruiken als grondstof voor nieuwe collecties. Het resultaat: minder verbruik en verspilling van grondstoffen.

Bedrijfsmodellen

Hoewel recycling een basisprincipe is van de circulaire economie, doen koplopers méér dan afdankertjes opnieuw gebruiken. Al tijdens het ontwerp- en productieproces wordt nagedacht over toekomstige toepassingen van de gebruikte materialen. Op een MUD Jeans vind je bijvoorbeeld alleen geprinte labels. Dat recyclet een stuk makkelijker.

Dit past in een andere manier van zakendoen. Niet een snelle omloopsnelheid, maar juist een lange levensduur van producten staat voorop. In veel opzichten staat circulaire mode dan ook haaks op fast fashion en andere goedkope, ultratrendgevoelige wegwerpkleding.

Het circulair zakendoen staat in de mode-industrie nog in de kinderschoenen. Toch hebben zich inmiddels wel verschillende bedrijfsmodellen ontwikkeld:

• Er zijn pioniers die zich toeleggen op het produceren van circulaire grondstoffen. Wear2 bedacht biologisch afbreekbare garens, die kunnen worden gebruikt om bijvoorbeeld zakken op broeken te naaien. Vervolgens kan het garen eenvoudig worden opgelost, zodat het gehele kledingstuk geschikt is voor recycling.
• SaXcell is een baanbrekende uitvinding van de Nederlander Gerrit Bouwhuis van de Saxion Hogeschool Enschede: een synthetisch garen gemaakt uit 100% ‘post-consumer’ katoenafval. Het Nederlandse merk Humanoid heeft er al een jurkje van gemaakt. SaXcells Scandinavische concurrenten re:newcell en Ioncell-f is dit nog niet gelukt.
• House of Denim en Kings of Indigo introduceerden in 2015 de ´Red Light Denim´, gemaakt van 19% mechanisch gerecyclede oude jeans, gedragen door Amsterdammers. 
• Ook andere garens worden inmiddels gerecycled: het Amsterdamse Wool2 maakt samen met ontwerpster Conny Groenewegen en Texperium van gedragen wol weer nieuwe truien.
• Om de levensduur van kledingstukken te verlengen, bieden merken zoals Kings of Indigo en Nudie Jeans reparatieservices aan. Patagonia, dat levenslange garantie geeft op de producten, voerde dit jaar zo’n 40.000 reparaties uit en heeft inmiddels het winkelpersoneel getraind om hieraan bij te dragen.
• Circulair ontwerpen? Kinderkledingmerk Nula doet het. Elk item is voorzien van verstelbare onderdelen, die ervoor zorgen dat kinderen er zeker vier jaar in passen.
• Online platforms ondersteunen deel- en ruilinitiatieven en geven de traditionele tweedehandsmarkt een circulaire boost. Rentez-vous, Vinted.com en United Wardrobe maken al slim gebruik van de circulaire trend.

Ingewikkeld

Bedrijven die willen inhaken op de circulaire trend staan voor flinke uitdagingen. Het is makkelijker gezegd dan gedaan om grondstoffenverbruik te minimaliseren, de levensduur van producten te verlengen en afval te verminderen.

Vooral voor het gros van de huidige modemarkt en voor de nog altijd populaire fast fashion-ketens is de supply chain niet eenvoudig – en op een financieel aantrekkelijke manier – circulair te maken.

Maar ook bij gespecialiseerde duurzame ondernemingen, die circulaire beginselen al bij de oprichting tot de kern van de bedrijfsvoering hebben gemaakt, gaat het niet van een leien dakje. Het met prijzen overladen OAT Shoes, dat de eerste volledig biologisch afbreekbare sneaker op de markt bracht, is inmiddels failliet.

Nederlands merk is koploper

MUD Jeans is nog altijd het vooruitstrevendst met zijn leaseconcept. Het merk werd wereldberoemd met de primeur van ‘lease-a-jeans’. De populariteit van de lease-collecties, die ook sweaters bevatten, groeit nog altijd.

Ook op het vlak van recycling is MUD Jeans een absolute koploper. De broeken bestaan voor 23% uit mechanisch gerecycled ‘post-consumer’ katoen: momenteel het hoogst haalbare voor denim. De truien bestaan voor liefst 84% uit afgedankt katoen.

Toch blijft het een uitdaging om collecties te financieren vanuit de leasecontracten waarmee klanten een product betalen. Daarom biedt MUD Jeans nu ook items te koop aan, om traditionelere klanten aan te spreken.

Voorlopig experimenteren vooral gespecialiseerde labels met circulaire grondstoffen, platforms en bedrijfsmodellen. Mainstream merken en retailers durven een volledige omarming van de circulaire principes nog niet aan. Maar een minicollectie met gerecyclede items of leasekleding moet zelfs de fast fashion-ketens en traditionele retailers lukken, toch?

Over de auteurs

Lynsey Dubbeld is trendanalist en tekstschrijver. Ze houdt zich sinds 2009 dagelijks bezig met duurzame mode. Lynsey’s trendpublicaties zijn gebruikt door bedrijven, overheden, non-profit organisaties, ngo’s en media. In 2012 verscheen van haar hand ‘Mode voor morgen’, het eerste boek over  ontwikkelingen in duurzame kleding in Nederland. Sindsdien verzorgt ze ook presentaties, lezingen, colleges, workshops en trainingen over sustainable fashion in binnen- en buitenland.

Twitter: @modevoormorgen // Website: www.modevoormorgen.nl

Frans Tilstra is onderzoeker en communicatieadviseur bij bedrijvennetwerk MVO Nederland. Samen met modebedrijven werkt hij aan de verduurzaming van productieketens van textiel en leer in lagelonenlanden. Frans is vooral geïnteresseerd in innovaties die de hele keten van een product duurzamer maken – en de nieuwe verdienmodellen die daarbij kunnen helpen.

Website: www.grensverleggers.nl/sectoren/mode