De Rana Plaza-ramp in Bangladesh staat nog vers in het geheugen. Ruim 1100 textielarbeiders vonden in 2013 de dood toen het gebouw met acht verdiepingen instortte wegens het omzeilen van bouwvoorschriften. Deze ramp was geen incident, maar ‘Rana Plaza’ schudde wel de sector wakker toen bleek dat veel gevestigde modemerken er hun kleding lieten maken. Dat moest anders.

De ramp leidde tot een aantal initiatieven, met als belangrijkste het Bangladesh Accord waarin meer dan 200 kledingmerken gezamenlijk werken aan de veiligheid en gezondheid in de fabrieken. Een variant hierop werd geïntroduceerd door een 30-tal Amerikaanse bedrijven, onder de naam Bangladesh Alliance.

Beide programma’s hebben de bouw- en brandveiligheid in zo’n 2000 textielfabrieken verbeterd door inspecties en maatregelen. Toch blijft het moeilijk werken in landen waar lokale regeringen niet de kennis of capaciteit hebben om effectief toezicht te houden op de veiligheid van gebouwen. Daarom is samenwerking van meerdere partijen nodig, ‘hier’ en ‘daar’.

In het kledingconvenant hebben kledingbedrijven beloofd dat ze over dit thema afspraken maken met hun leveranciers. En dat ze zich aansluiten bij bovengenoemde programma’s in Bangladesh of soortgelijke programma’s in andere landen, zoals het Buyers Forum in Pakistan. Zelf onderzoek doen met hulp van lokale NGO’s en openbare verbeterplannen opstellen mag ook.

Klinkt ingewikkeld? Veel bedrijven bewijzen dat het niet zo moeilijk is, als de wil er is.

Samen sterk (keteninitiatieven)

• Het gemakkelijkste is om mee te doen met de al genoemde samenwerkingsprogrammals als Accord en Alliance in Bangladesh. Voor Pakistan het Buyers Forum. Voor Cambodia, Thailand, Vietnam en Indonesië het Better Workprogramma van ILO en IFC. Deelname kost geld, maar minder dan wanneer u het zelf moet doen. Deelnemers verplichten zichzelf tot onafhankelijke en transparante fabrieksinspecties waarbij de rapporten worden gepubliceerd en in verbeteringen wordt geïnvesteerd.
• Andere keteninitiatieven die werken aan veiligheid en gezondheid zijn de Fair Wear Foundation, BSCI, SA8000 en OSHAS18000. Raadpleeg de kledingkeurmerkenchecker voor de verschillen.
• Solidaridad is een Nederlandse maatschappelijke organisatie die bedrijven op weg helpt bij het werken aan een veilige en gezonde werkplek in landen als Bangladesh en India. Dat doen ze door:
  • training te geven aan werknemers, zodat zij zelf weten hoe ze veilig en duurzaam werken.
  • veiligheidteams op te leiden in elke fabriek. Dit team controleert problemen met de constructie- en brandveiligheid, en lost deze op.

 Initiatieven van bedrijven

• Expresso checkt jaarlijks zijn fabrieken zelf met een health & safety check. Daarbij letten zij op de arbeidsomstandigheden van de fabriekswerkers. 
• JJH Textiles is een bedrijfskledingproducent die in India een ecologische textielververij heeft opgericht. In Bangladesh hebben ze een eigen fabriek waar (bijna) alleen vrouwen werken. Ook werken ze volgens het ‘Lean’-systeem waarbij werknemers meer gevarieerd werk doen.
• Starco produceert kleding voor diverse Europese retailers, jeans- en sportmerken. Hun fabriek heeft een moderne, ruime en goed belichte productieruimte, schoon drinkwater, verpleegsters en een crèche. Een bedrijfsarts komt wekelijks langs en aan het personeel worden gratis medicijnen verstrekt. Vanuit zijn kantoor in Amsterdam wordt vanachter de laptop real-time meegekeken in hun eigen fabriek.
• AF Textiles doet iets soortgelijks, maar dan in een fabriek die niet van hen is. Op hun productievloer is de arbeidsproductiviteit enorm gestegen nadat ze de verdieping hebben geschilderd in frisse kleuren, meer licht hebben opgehangen, een vrouwelijke floormanager hebben aangesteld en betere naaimachines hebben geïnstalleerd.
• Leerlooiers Smit & zoon en Stahl hebben veiligheid in de Bengaalse fabrieken hoog op de agenda staan en zien toe op het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen.
• Smit & zoon is bovendien betrokken bij Tannery of the future: een self-assessment waarin veiligheid op de werkvloer een grote rol speelt. Het document is bedoeld voor leerlooiers en hun klanten: modemerken en retailers.
• Hoe het er dan werkelijk aan toe gaat in de productieateliers, laten modemerken als Studio JUX en Kuyichi graag zien.

 Veiliger en gezonder door minder chemicaliën

• In een voorgaand artikel in deze reeks staan vele initiateven van modemerken die het gebruik van chemicaliën verminderen. Dat is ook gezonder voor de fabrieksarbeiders in de keten.
• National Geographic laat zien dat de gezondheid van textielarbeiders al eeuwen in het geding is en de roep naar gifvrije mode steeds groter wordt. Over arseen en kwik in andere tijden, en het zandstralen van jeans in de onze.
• Zandstralen van spijkerbroeken is een methode om jeansbroeken een versleten look te geven en in sommige landen verboden omdat de textielarbeiders silicose ontwikkelen door het inademen van zand, een ongeneeslijke longziekte. Alternatieven zijn al voorhanden, zoals laseren of ice-sanding met CO2.

 Gezondheid en veiligheid tijdens het dragen

• Wanneer kleding wordt gedragen kan het ook een positief effect hebben op de gezondheid van medewerkers. In het MVO Nederland project duurzame zorgkleding was bijvoorbeeld een sensor ingebouwd die via je smartphone laat zien of je wel of niet goed tilt. Dat scheelt ziekteverzuim. Radboud ziekenhuis past de kleding al toe.
• Een gezonde werkplek betekent ook genoeg bewegen. Daar kan kleding bij helpen door geluid te geven bij beweging.
• Door het toepassen van nieuwe draagbare elektronica in (werk)kleding kan lichamelijke belasting, agressie en werkdruk tijdens het werken worden verminderd.
• Ook in sport zijn talloze toepassingen mogelijk om blessures tegen te gaan. Adidas heeft bijvoorbeeld Team Elite ‘performance clothing’ ontwikkeld. Sensoren in sportkleding houden bewegingen en hartslag bij.

 Direct aan de slag

• Check de risico’s in uw productieketen op mvorisicochecker.nl of de human rights checker.
• Check ook het artikel over chemicaliën.
• Meer informatie over laseren van spijkerbroeken.
• Verder lezen kan met de dossiers arbeidsomstandigheden en het dossier op GIDRD.

 Zij doen al mee

Lijst van bedrijven die het Convenant Duurzame Kleding en Textiel hebben getekend.

Ik meld me aan voor het Convenant Duurzame Kleding!

Michiel van Yperen is netwerkmanager Textiel bij MVO Nederland . Sinds 2007 werkt Michiel bij MVO Nederland als senior projectmanager Internationaal MVO. Vóór MVO Nederland was hij betrokken bij MVO-verbeterprojecten in de textielsector in China en was mede-auteur van de MVO-toolkit China. In China is zijn MVO passie ontstaan omdat de Chinezen bij uitstek MVO vanuit de business case benaderen en de P van profit voorop zetten. Naast China heeft Michiel milieuprojecten bij bedrijven uitgevoerd in ondermeer Mongolië, Chili, Costa Rica en de VS.

Dit is het 4de artikel in een reeks van 9 stukken over het Convenant Duurzame Kleding. Het 1ste stuk ging over dierenwelzijn, het 2de over chemicaliën en het 3de over circulaire mode.