Het rugbyshirt met zijn kenmerkende kleurrijke strepen, kleurblokken en witte kraag is typisch zo’n kledingstuk dat bij diverse types in de smaak valt. Hoewel het ooit is bedoeld als sportshirt voor rugby, wordt het tegenwoordig gedragen door zowel fans van streetwear als kakkers, en door mannen en vrouwen. Al in 2017 is het shirt te zien in de campagnes van merken als Acne en Marc Jacobs en met de revival van de jaren ’90 zien we het kledingstuk nu steeds vaker terug in collecties. Bijzonder is dat er door de jaren heen nauwelijks iets aan het oorspronkelijke ontwerp is gewijzigd. Maar in de negentiende eeuw zag het er nog heel anders uit.

Impulsieve actie

De naam van het shirt is ontleend aan het plaatsje Rugby in het Engelse graafschap Warwickshire. Het verhaal gaat dat het spelletje voortkomt uit een impulsieve actie van een leerling van de Rugby School in 1823, William Webb Ellis (1805-1872). Tijdens een voetbalwedstrijd op school pakt hij de bal van de grond en rent er keihard mee weg. Dit leidt uiteindelijk tot rugby, dat met een eivormige bal wordt gespeeld in plaats van een ronde. Het heeft Ellis eeuwige roem opgeleverd: hij wordt gezien als dé uitvinder van de sport en krijgt in 1997 een standbeeld voor de ingang van de Rugby School.

Steeds gewaagder

Om de spelers van de strijdende rugbyteams tijdens de wedstrijd goed uit elkaar te kunnen houden, worden de rugbyers in een uniform gehesen. Het zijn reguliere katoenen overhemden die worden gedragen met een strikje. Al snel wordt duidelijk dat dit niet handig is tijdens een sport waarbij spelers elkaar constant fysiek aanvallen om de bal te veroveren: het loszittende shirt maakt het heel gemakkelijk om spelers onderuit te halen. De rugbyspelers stappen over op shirts van wol, dé technische stof indertijd. Toch blijkt al snel dat het kriebelende materiaal allerminst comfortabel is. Vooral als het regent; dan wordt het loodzwaar. Het shirt van gebreid katoen wordt geïntroduceerd, met de kenmerkende witte kraag. Gaandeweg wordt de kleurstelling van het kledingstuk gewaagder. Er worden felle kleuren toegepast, verdeeld over dikke, horizontale strepen of in vierkante kleurvlakken. De contrasterende kraag blijft en in de meeste gevallen is die kraakhelder wit. Dit ontwerp vormt nog altijd de basis van het huidige rugbyshirt. In de mode welteverstaan, want op het rugbyveld dragen de spelers inmiddels strakke shirts die zijn gemaakt van beter ademende technische stoffen, die zweet afvoeren en tegen een stootje kunnen als er om de bal wordt gevochten.

Van yup tot hiphopper

In de jaren ’50 raakt het traditionele rugbyshirt buiten de krijtlijnen in de mode. Het wordt onderdeel van een stijl die wij nu definiëren als kakkineus, preppy. Deze is geïnspireerd op de kleding van de Ivy League, een sportcompetitie van de acht meest prestigieuze Amerikaanse universiteiten waaronder Harvard, Yale en Princeton. Kenmerkend voor de kleding die de elitaire studenten dragen, zijn witte kragen, gebreide truien met een diepe, gestreepte V-hals, blazers, petjes en shirts met emblemen. Deze manier van kleden leeft op in de jaren ’80 en ’90. Merken als Tommy Hilfiger en Ralph Lauren maken er naam mee. Ralph Lauren start er zelfs een eigen lijn voor: Ralph Lauren Rugby, al wordt dit dochterlabel in 2012 opgedoekt. Het shirt trekt niet alleen yuppen aan, maar ook hiphoppers. Vooral bij die laatste groep scoort het kledingstuk in de jaren ’90 hoog als leden van de hiphopscene in New York het rugbyshirt veelvuldig combineren met wijde broeken en hippe petten. En als de bekende Amerikaanse rapper Snoop Dogg zich in 1994 in het televisieprogramma ‘Saturday night live’ vertoont in een klassiek rugbyshirt van Tommy Hilfiger, gaat het helemaal sky high. Nu maakt het kledingstuk weer een comeback. Mede door de populariteit van street- en activewear waarin sportinvloeden een grote rol spelen. Merken als Ellesse, Gucci en Kent & Curwen (van David Beckham) hebben een versie in hun collectie. Of het nu wordt gecombineerd met een lichte jeans, keurig gedragen onder een blazer of sportief gedrapeerd over de schouders; het rugbyshirt – de evergreen van de preppy look – kan het allemaal hebben.

Dit artikel is verschenen in Textilia #9 2019.