Het woord dwangarbeid roept beelden op van geketende arbeiders in gevangenispakken die zonder loon in fabrieken ter werk zijn gesteld. De werkelijkheid is een stuk subtieler, maar niet minder ontwrichtend. In de textielketen komt het bijvoorbeeld voor dat werknemers hun paspoort moeten inleveren en daarmee aan de grillen van hun werkgever zijn overgeleverd.

In sommige spinnerijen in Zuid-India bijvoorbeeld moeten vrouwen onder dwang werken om hun bruidsschat bij elkaar te verdienen. In de praktijk komt dit neer op slavernij-achtige toestanden, waar vrouwen geen enkele rechten hebben.

Bij katoen uit Oezbekistan is de kans op dwangarbeid en kinderarbeid zeer groot omdat de overheid ambtenaren en soms ook scholen verplicht om twee maanden katoen te plukken tijdens de oogsttijd. Weer een ander voorbeeld is het structureel en excessief overwerken in kledingfabrieken. Ook dat valt in de categorie dwangarbeid. 

In het Convenant Duurzame Kleding streven de partijen ernaar om de risico’s op gedwongen arbeid in de gehele productieketen te analyseren: tot aan de grondstofwinning toe. Als je dwangarbeid tegenkomt, word je geacht beleid te hebben om dit op te lossen. Dat kan ook samen met andere bedrijven die in dezelfde regio zitten of via een keteninitiatief waaraan maatschappelijke organisaties, vakbonden en (lokale) overheden deelnemen (zie verder).

Wat doen andere merken al? En hoe kun je daarbij aansluiten?

SAMEN STERK (KETENINITIATIEVEN)

• De bekende keteninitiatieven zoals Fair Wear Foundation (FWF); SA8000; en BSCI controleren op gedwongen arbeid en bieden bedrijven richtlijnen om hiermee om te gaan.
• Het Ethical Trading Initiative (ETI) heeft een speciaal programma (TNMS) voor bedrijven die zaken doen met de textielsector in Zuid-India.
• Lokale vakbonden zijn vaak goed op de hoogte of zich in eigen land gedwongen arbeid voordoet. Ze hebben vaak een partnerschap met FNV of CNV die verder kunnen helpen met contacten. De bonden werken ook samen met FWF en Solidaridad aan een gezamenlijke aanpak.
• De ILO heeft veel data beschikbaar over verschillende vormen van gedwongen arbeid en waar het voorkomt. De ILO biedt ook samenwerkingsprogramma’s om het probleem aan te pakken. Zo is bijvoorbeeld het land Jordanië onlangs van de ILO-lijst met ‘forced labour’ afgehaald.
• WRAP (Worldwide Responsible Accredited Production) heeft een wereldkaart met textielfabrieken die gecertificeerd zijn op arbeidsomstandigheden.
• Een andere kaart komt van Made-By. Daarop is te zien hoe landen scoren op arbeidsomstandigheden en waar je als bedrijf hoge of lage risico’s loopt.

MODEMERKEN DIE LATEN ZIEN WAT ZE DOEN (TRANSPARANTIE)

• Een voorbeeld van merken die heldere statements hebben over eerlijke arbeidsomstandigheden zijn Stella Mccartney, dat gebruik maakt van ETI. Armed Angels werkt vooral met Fair Trade en FWF. 
• Honest by is een designmerk dat volledig transparant is over de herkomst van grondstoffen en  materialen. Er wordt gelet op dierenwelzijn, arbeidsomstandigheden en milieu. 
• Stoffengroothandel BoWeevil werkt met gecertificeerde katoen: vrij van kinderarbeid en dwangarbeid. Bo Weevil gaat een langdurig samenwerkingsverband aan met katoenboeren, spinnerijen en weverijen en betaalt een eerlijke prijs.
• Het label Miss Green maakt en verkoopt duurzame kleding en laat uitgebreid zien hoe ze met arbeidsomstandigheden en mensenrechten omgaan en SA8000 gecertificeerd.
• Thamani Fashion is een sociale onderneming met een supertransparant eigen atelier in Tanzania (je kunt direct Skypen met de  medewerkers): gegarandeerd slaafvrij.

DIRECT AAN DE SLAG

• Check de risico’s in je productieketen op mvorisicochecker.nl of de human rights checker.
• In 2014 verscheen het rapport Flawed fabrics, waarin  mensenrechten- en arbeidsrechtenschendingen worden beschreven bij meisjes en jonge vrouwen die werkzaam zijn in de textielindustrie in Tamil Nadu, Zuid-India. 
• Verder lezen kan met de dossier dwangarbeid en het dossier op GIDRD.

ZIJ DOEN AL MEE

Lijst van bedrijven die het Convenant Duurzame Kleding en Textiel hebben getekend.

Ik meld me aan voor het Convenant Duurzame Kleding!

Dit is het zevende artikel in een reeks van negen verhalen over het Convenant Duurzame Kleding. Het eerste stuk ging over dierenwelzijn, het tweede over chemicaliën, het derde over circulaire mode, het vierde over veiligheid op de werkvloer, het vijfde over leefbaar loon en het zesde over kinderarbeid.

_{Fotocredit: (OECD Watch)}

Michiel van Yperen is netwerkmanager Textiel bij MVO Nederland . Sinds 2007 werkt Michiel bij MVO Nederland als senior projectmanager Internationaal MVO. Vóór MVO Nederland was hij betrokken bij MVO-verbeterprojecten in de textielsector in China en was mede-auteur van de MVO-toolkit China. In China is zijn MVO passie ontstaan omdat de Chinezen bij uitstek MVO vanuit de business case benaderen en de P van profit voorop zetten. Naast China heeft Michiel milieuprojecten bij bedrijven uitgevoerd in ondermeer Mongolië, Chili, Costa Rica en de VS.