Een goede relatie tussen werknemers en werkgevers bevordert de productiviteit in een bedrijf. Wanneer er veel vertrouwen is tussen de directie en de mensen op de werkvloer leidt dat tot betere arbeidsomstandigheden, meer loyaliteit en een hogere productiviteit. Logisch zou je denken.

Toch is dit in veel textiel producerende landen een uitzondering en is er grote afstand tussen de fabriekseigenaren en de fabrieksarbeiders. In landen als China is zelfs de vorming van een vakvereniging verboden. Het risico is dan dat misstanden kunnen blijven voortbestaan. Ook vindt waardevolle kennis vanaf de werkvloer niet de weg naar boven.

Dat is jammer, want een experiment in China begeleid door de Shandong Universiteit toont aan dat je dan ook economische winst laat liggen. In dat onderzoek werd werknemers in een tiental textielfabrieken gevraagd hoe de productielijn verbeterd kon worden. Die vraag was ze nooit eerder gesteld omdat het ongebruikelijk is dat het management aan ondergeschikten advies vraagt.

WAARDERING LEIDT TOT MEER DAN PERSOONLIJK GELUK

De textielarbeiders hadden een groot aantal ideeën hoe de lijn efficiënter kon worden ingericht. Met enkele simpele wijzigingen in opstelling steeg de productiviteit soms wel 10%. Maar belangrijker nog, de mensen voelden zich gezien. In combinatie met andere verbeteringen bleven de arbeiders ook langer trouw aan hun fabriek.

Zo kun je legaal werken aan medezeggenschap in een land waarin vakbondsvrijheid verboden is. In jargon wordt dit ‘parallel means’ genoemd. Ofwel: alles wat bijdraagt aan meer betrokkenheid van werknemers is meegenomen, als het maar de sociale dialoog verbetert.

Het hoeft niet per se vanuit een officiële vakbond te komen. Een andere ‘omweg’ is het organiseren van vrijetijdsactiviteiten door een lokale NGO die de textielarbeiders tussen de activiteiten door bijschoolt over burgerschap, persoonlijke hygiëne en arbeidsrecht.

Sommige van die maatschappelijke organisaties hebben banden met vakbonden die net buiten de landsgrens liggen, bijvoorbeeld in Hong Kong. De voorkeur heeft het natuurlijk om samen te werken met lokale vakbonden – als ze zijn toegestaan. Die zijn vaak goed geïnformeerd en bieden trainingen aan voor textielfabrieken. Ze hebben vaak een partnerschap met FNV of CNV.

In het convenant spreken partijen af om vrijheid van vereniging onderdeel van het bedrijfsbeleid te maken en dit te delen met de leveranciers in de keten. Dat betekent: werknemers in de keten informeren dat ze zich mogen verenigen en een werknemersvertegenwoordiging mogen opzetten; dat lidmaatschap van een vakbond waar mogelijk is toegestaan; dat vakbondsvertegenwoordigers recht hebben op bescherming en dat merken en (lokale) vakbonden of werknemersvertegenwoordiging regelmatig overleggen.

Heel praktisch gaat het ook om: vergader- en kantoorruimte bieden in de fabrieken; de vakbondsvertegenwoordigers deels vrijmaken om hun werk te kunnen doen; ruimte maken voor ledenwerving en voorlichting, enzovoort.

Klinkt ingewikkeld? De volgende merken geven al het goede voorbeeld:

SAMEN STERK (KETENINITIATIEVEN)

• Er zijn verschillende initiatieven die bedrijven voorzien van advies en gereedschap. De belangrijkste zijn: Fair Wear Foundation (FWF); SA8000; BSCI; Fair Labor Association en Fairtrade International.
• FNV Mondiaal FNV en CNV Internationaal bieden praktische ondersteuning, trainingen en contact met lokale vakbonden. FNV heeft een handleiding voor multinationals en vakbondsvrijheid. Ze bevorderen ook de sociale dialoog in de kledingketen in Turkije en vanaf 2017 ook in andere landen.
• In Indonesië hebben Adidas, Nike, Asics, Puma en New Balance gezamenlijk maatregelen genomen en met hun leveranciers en de Indonesische vakbonden afspraken gemaakt in een Protocol voor Vrijheid van Vakvereniging.
• De internationale vakbond IndustriAll werkt samen met merken aan sterkere lokale vakbonden in verschillende sectoren waaronder textiel. Onder andere Inditex is hierbij aangesloten.

INITIATIEVEN VAN MODEMERKEN

• Jolo fashion heeft een eigen fabriek in Heze, Shandong, die hard op weg is naar SA8000-certificering, een standaard met hoge eisen op het gebied van vrijheid van vakvereniging en ‘parallel means’ in een land als China waar maar één officiële staatsvakbond is toegestaan.
• Het Britse online warenhuis ASOS stelt werknemersvertegenwoordiging centraal in hun MVO-beleid en beschermt werknemers die zich hierbij willen aansluiten.
• Kledingmerk Noppies maakt haar leveranciers in Turkije, China en India bekend via hun website. Ze nemen deel aan het Turkije-project met WE fashion, BSCI, Fair Wear Foundation en FNV.
• Het Duitse merk Lanius stelt ‘freedom of association’ als voorwaarde bij hun leveranciers in India.

DIRECT AAN DE SLAG

• Check de risico’s in uw productieketen op mvorisicochecker.nl of de human rights checker.
• Verder lezen kan met de dossiers vakbondsvrijheid, samenwerken en transparantie en het dossier op GIDRD.
• Bekijk ook het rapport van de ‘UN special rapporteur on the rights to freedom of peaceful assembly and of association’. Hierin staat beschreven wat nodig is voor het creëren van medezeggenschap en werknemersvertegenwoordiging.

ZIJ DOEN AL MEE

Lijst van bedrijven die het Convenant Duurzame Kleding en Textiel hebben getekend.

Ik meld me aan voor het Convenant Duurzame Kleding!

Dit is het negende en laatste artikel in een reeks verhalen over het Convenant Duurzame Kleding. Het eerste stuk ging over dierenwelzijn, het tweede over chemicaliën, het derde over circulaire mode, het vierde over veiligheid op de werkvloer, het vijfde over leefbaar loon, het zesde over kinderarbeid, het zevende over gedwongen arbeid en het achtste over gender en discriminatie.

Bron: MVO Nederland

Michiel van Yperen is netwerkmanager Textiel bij MVO Nederland . Sinds 2007 werkt Michiel bij MVO Nederland als senior projectmanager Internationaal MVO. Vóór MVO Nederland was hij betrokken bij MVO-verbeterprojecten in de textielsector in China en was mede-auteur van de MVO-toolkit China. In China is zijn MVO passie ontstaan omdat de Chinezen bij uitstek MVO vanuit de business case benaderen en de P van profit voorop zetten. Naast China heeft Michiel milieuprojecten bij bedrijven uitgevoerd in ondermeer Mongolië, Chili, Costa Rica en de VS.